Kazimiera WlaĹşnik - Wychowanie fizyczne w przedszkolu, Kultura fizyczna z metodyką
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Wychowanie fizyczne w przedszkolu
Wydanie czwarte
Warszawa 1988
Kazimiera Wlaźnik
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
ISBN 33-02-00960-1
@ Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa
1972
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa 1983
Wydanie czwarte. Nakład 19 860+140 egz.
Arkuszy drukarskich 19; wydawniczych 12,48. Papier druk mat IV kl,
71 g, 82 x 104 Oddano do składania 1987-10-02. Podpisano do dru-
ku 1988-06-30 Druk ukończono 1988-08-31 Białostockie Zakłady
Graficzne Zam. 1917/87 MOiW
BIBLIOTEKA PEDAGOGICZNA NAUCZYCIELA PRZEDSZKOLA
Okładkę projektował
Tadeu.sk. Pietrzyk
Ilustracje wykonał Stanisław Szymański
Redaktor
Henryka Drabikowska Redaktor IV wydania Ewa Skalska
Redaktor techniczny Bożenna Stępień
Korektor
WSTĘP
Stosunkowo bogata jest literatura omawiająca zagadnienie wycho-
wania fizycznego w przedszkolu od strony naukowo-teoretycznej i
metodycznej. Natomiast nadal brak jest opracowań, które zawiera-
łyby materiały pomocnicze dla codziennej praktyki. Książka ta za-
wiera właśnie bogaty zasób zabaw i ćwiczeń, dostosowanych do
różnych warunków przedszkoli oraz ognisk przedszkolnych
Treść pierwszego rozdziału
stanowią zabawy ruchowe. Są one
zebrane rodzajami i usystematyzowane według stopnia trudności.
Taki sposób podania materiału stwarza duże
możliwości swobody w wyborze. Należy jednak zawsze brać pod
uwagę poziom rozwoju umysłowego i stopień usprawnienia rucho-
wego dzieci danej grupy.
Drugi rozdział
zawiera materiał dotyczący ćwiczeń gimnastycznych.
Są to gotowe przykłady ćwiczeń porannych oraz 15—25—30 minu-
towe zestawy ćwiczeń i zabaw dla dzieci pięcio- i sześcioletnich.
Materiał jest bardzo obszerny i bogaty. Należy się spodziewać, że
posłuży on nie tylko do mechanicznego odwzorowywania i stoso-
wania, ale również zachęci nauczycielki do tworzenia nowych przy-
kładów, dostosowanych do konkretnych i aktualnych warunków
pracy.
Trzeci rozdział
poświęcony jest zajęciom na powietrzu. Organizo-
wanie spacerów i zajęć sezonowych, przebywanie z dziećmi na po-
wietrzu, wymaga znajomości przez nauczycielki bogatego i różno-
rodnego zasobu zabaw i ćwiczeń.
W rozdziale tym podane są gotowe przykłady zajęć do zastosowania
w pracy z dziećmi we wszystkich porach roku i w różnych warunkach
terenowych.
Czwarty rozdział
zawiera zabawy i ćwiczenia kształtujące postawę.
Czytelnik znajdzie w nim przykłady ćwiczeń kształtujących mięśnie
grzbietu i brzucha oraz ćwiczenia zapobiegające płaskostopiu. Jest
to materiał bogato ilustrowany wyrazistymi rysunkami szczególnie
w odniesieniu do ćwiczeń przeciw płaskostopiu.
Praca Wychowanie fizyczne w przedszkolu opiera się na doświad-
czeniach zdobytych przez autorkę w ciągu długoletniej praktyki. Jej
czwarte wydanie jest realizacją rzeczywistego zamówienia społecz-
nego. Nauczycielki przedszkoli odczuwały dotkliwie brak materiałów
do tego rodzaju pracy metodycznej. Jeśli więc stanie się ona po-
mocna w ich codziennej pracy i pomoże w rozwiązaniu napotkanych
trudności, autorka będzie się czuła dostatecznie wynagrodzona za
trud włożony w opracowanie.
dziecka, wynikającą z właściwości jego rozwoju. Wielka ich różno-
rodność, wszechstronność oddziaływania oraz łatwość organizowa-
nia wysuwa je na pierwsze miejsce w pracy z małymi dziećmi. Za-
bawy ruchowe wprowadzają radosny nastrój i dobre samopoczucie,
sprawność ruchową ćwicząc i doskonaląc takie elementy, jak: chód,
bieg, podskok, rzut, wspinanie, włażenie, pokonywanie przeszkód
itp. Podnoszą przy tym stan zdrowotny, stwarzają najlepsze warunki
do czynnego wypoczynku. Rozległa i wszechstronna skala różnorod-
nych ruchów, bogaty materiał specjalnych rodzajów zabaw pozwala
prowadzić je w ciągu całego roku na wolnym powietrzu, przy peł-
nym wyzyskaniu powietrza, wody i słońca — najpotężniejszych
czynników hartowania.
Zabawy ruchowe utrwalają wiele pojęć i wiadomości, kształtują
nawyki kulturalne, pozytywne cechy charakteru, a w szczególności
świadomą dyscyplinę i karność oraz umiejętność współżycia w ze-
spole dziecięcym. Za pomocą zabawy rozwijamy spostrzegawczość,
orientację w przestrzeni, umiejętność oceny odległości i kierunku,
poznawanie stosunków liczbowych, rozpoznawanie barw, kształtów
itp.
W zabawach ruchowych pozostawia się swobodę — forma ruchu
jest w zasadzie dowolna. Ta nie krępująca dowolność w sposobie
wykonania zadania odpowiada aktywności dziecka, wyzwala jego
inicjatywę, pomysłowość i samodzielność, pobudza wyobraźnię i
ambicję — szczególnie w zabawach, w których przypada mu jakaś
określona rola.
Zabawa ruchowa jest przygotowaniem do społecznego współdziała-
nia i współżycia, uczy dziecko przystosowania sic do całego zespołu.
Konieczność dostosowania się i przestrzegania przepisów w zabawie
dyscyplinuje dziecko, uczy je opanowania, przyzwyczaja do dokład-
Zabawy ruchowe
1. Wskazówki metodyczne
Uwagi ogólne
Zabawy ruchowe są formą działalności ruchowej, charakterystyczną
dla wieku przedszkolnego, najbardziej odpowiadającą potrzebom
ności, odpowiedzialności i uczciwości. Udział w zabawie pozwala
dziecku oceniać swoje możliwości w porównaniu z innymi, a wynik
budzi wiarę we własne siły, staje się źródłem zdrowego optymizmu.
Różnorodność kontaktów, jakie w toku zabaw wytwarzają się mię-
dzy dziećmi na tle rozmaitych przepisów zabaw, stwarza również
bogate podłoże do rozwijania uczuć koleżeńskich, umiejętności
współdziałania w zespole, uczynności, chęci przyjścia z pomocą in-
nym.
Znaczenie wychowawcze zabawy dobrze zorganizowanej, starannie
i konsekwentnie przeprowadzonej, polega przede wszystkim na
kształtowaniu cech charakteru i utrwalaniu nawyków koniecznych w
życiu społecznym. Duże znaczenie ma treść zabawy, zwłaszcza w
pracy z młodszymi dziećmi, które dzięki dużej pobudliwości i żywej
wyobraźni mocno przeżywają fabułę, silnie wczuwają się w wyzna-
czone im role. Opanowanie przez dzieci dużego zasobu wartościo-
wych i atrakcyjnych zabaw stanie się podstawą do racjonalnego
wyzyskania czasu przeznaczonego na zabawy dowolne.
Uprawnianie zbiórek i czynności pomocniczych.
Wielką pomocą w organizacji zabawy będzie wdrażanie dzieci do
szybkiego ustawiania się, odnajdywania swego miejsca, zachowania
kolejności i porządku przy rozdawaniu i zbieraniu przyborów oraz
współpraca przy wyznaczaniu terenu zabawy.
Podawanie prawideł i przepisów
Wszelkie przepisy oraz prawidła należy formułować jasno i zrozu-
miale. Mają one wyrabiać wolę, szybką reakcję na sygnały, karność,
umiejętność współdziałania w zespole. Prawidła należy podawać w
taki sposób, aby; osiągały zamierzone cele wychowawcze, a dla
dzieci stały się warunkiem dobrej zabawy.
Udział nauczyciela w zabawie
Dla wydobycia właściwej treści i ułatwienia dzieciom zrozumienia
zabawy prowadząca pierwsza bierze na siebie trudniejszą rolę. Po
opanowaniu przez dzieci zabawy wciąga się do współdziałania po-
czątkowo aktywniejsze jednostki, a następnie, stopniowo, wszyst-
kie. Czynny udział nauczycielki jest podstawowym warunkiem do-
brej organizacji zabawy, gdyż pozwala na pominięcie zbyt długich
objaśnień, które dla małych dzieci są nudne i nużące.
Aby zabawa osiągnęła zamierzony cel, nauczycielka musi przewi-
dzieć właściwy stosunek części organizacyjnej do ruchowej. Chodzi o
to, aby rozdawanie przyborów i ustawianie dzieci nie trwało dłużej
niż sama zabawa.
Przybory
Do prowadzenia zabawy potrzebne są różne przybory. Używanie ich
ułatwia organizację zabawy, zwiększa zainteresowanie, pobudza
wyobraźnię i aktywność dzieci. Duże znaczenie wychowawcze ma
przechowywanie, rozdawanie i zbieranie przyborów. Należy ten
moment przewidzieć i tak przygotować, aby rozdawanie przyborów
Organizacja zabaw ruchowych
Przygotowanie zabawy
Wartość kształcąca i wychowawcza zabawy zależy, między innymi,
od właściwego jej przygotowania. Przed przystąpieniem do zabawy
prowadząca powinna:
- dostosować zabawę pod względem organizacyjnym i ruchowym do
możliwości grupy dziecięcej.
- przygotować odpowiednie przybory, wyznaczyć teren i wciągnąć
dzieci do przygotowania zabawy, np. zalecić rysowanie gniazd, gara-
ży itp.,
- wprowadzić dzieci w tematykę zabawy i zainteresować nią.
nie zabierało zbyt wiele czasu, odbywało się szybko i sprawnie. Mo-
żemy to zorganizować w następujący sposób:
- w określonym miejscu ułożone są przybory, do których
kolejno podchodzą dzieci, biorą je do ręki,
- kilkoro wyznaczonych dzieci rozdaje przybory,
- nauczycielka sama rozdaje przybory lub też je rozkłada.
Przybory powinny być utrzymane w dobrym stanie, a ich liczba —
zgodna z aktualną potrzebą przedszkola. W celu uniknięcia nieporo-
zumień wszystkie dzieci w danej grupie otrzymują rów-
nowartościowe przybory. Można pozwolić na wybieranie kolorów
(woreczków, piłeczek, krążków), jeśli nie ma to wpływu na przebieg
zabawy. Należy unikać używania w czasie jednej zabawy zbyt wielu
przyborów, gdyż rozprasza to uwagę, powoduje zamieszanie i zabie-
ra dużo czasu. Przy wprowadzaniu danego przyboru po raz pierwszy
należy pozwolić dzieciom na indywidualną zabawę, aby najpierw
zapoznały się z przyborem, obejrzały go, a potem, przy zabawie zor-
ganizowanej, skupiły się na wykonywaniu poleceń nauczycielki.
Używanie sygnałów
Zorganizowana zabawa zespołowa wymaga przestrzegania pewnych
warunków: zebrania grupy, ustawienia, jednoczesnego biegu lub
zahamowania ruchu. Posługujemy się wtedy podawaniem sygnałów
lub haseł. Mogą to być sygnały słuchowe, jak klaśnięcie, uderzenie
w bębenek, gwizdek, lub wzrokowe — podniesienie ręki, barwnej
tarczy lub chorągiewki.
Stosowanie w zabawie różnorodnych sygnałów, zarówno wzroko-
wych, jak i słuchowych, ma znaczenie kształcące. Duże znaczenie
wychowawcze ma właściwe używanie sygnałów — nie mogą one
być zbyt ostre i głośne, gdyż oddziałują wówczas niekorzystnie na
układ nerwowy i są niewłaściwe ze względów wychowawczych.
Dzieci tracą wrażliwość na sygnały łagodniejsze, przywykają do hała-
śliwego zachowania się i reagują wyłącznie na sygnały głośne. Umie-
jętne posługiwanie się sygnałami i odpowiednie modulowanie głosu
wytwarza potrzebne zainteresowanie oraz powoduje skupienie
uwagi. Gdy dzieci są zbyt ożywione i krzykliwe, skuteczniej uspokoi
się je zabawą, która wymaga ciszy, niż gwałtownym pokrzykiwaniem
i ostrymi sygnałami. Za pomocą systematycznego kształcenia spo-
strzegawczości i orientacji możemy doprowadzić dzieci do rea-
gowania nie tylko na umiarkowane sygnały słuchowe, ale także na
ruchy, jak uniesienie ręki, znak chorągiewką itp.
Zakończenie zabawy
Zakończenie zabawy jest również ważne pod względem wychowaw-
czym. Obejmuje ono, między innymi, omówienie przebiegu zabawy,
jeśli zachodziły sytuacje, na które trzeba zwrócić uwagę (np. wyróż-
nić grupę, która wywiązała się najlepiej z zadania) oraz zebranie,
uporządkowanie i sprzątnięcie używanych w zabawie przyborów.
2. Zasób materiału
Zabawy orientacyjno-porządkowe
Zabawy orientacyjno-porządkowe są przygotowaniem do wszystkich
innych zabaw i ćwiczeń. Mają one charakter wychowawczy, wyra-
biają zdolności i umiejętności potrzebne do zorganizowania zajęć w
grupie, uczą porządku, dyscypliny, podporządkowania się przepi-
som. Ćwiczą również cechy indywidualne: spostrzegawczość, orien-
tację, szybką reakcję na różnego rodzaju bodźce: słuchowe (głos,
instrumenty perkusyjne) i wzrokowe (ruchy rąk, kolory szarf, chorą-
giewek, tarczy itp.). Ponadto wyrabiają orientację w przestrzeni,
uczą zachowania się i poruszania w grupie w różnych codziennych
okolicznościach — wyszukiwania i zapamiętywania wyznaczonych
[ Pobierz całość w formacie PDF ]