Kozlowska - Szczecińskie fortyfikacje nowożytne, Fortyfikacje - nowości ;)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->POLITECHNIKA GDAŃSKAWYDZIAŁ ARCHITEKTURYIZABELA KOZŁOWSKArozprawa doktorskaSZCZECIŃSKIE FORTYFIKACJE NOWOŻYTNErola fortyfikacji nowożytnych wkształtowaniu układu przestrzennegomiasta Szczecina oraz wpływ analizyhistorycznej na współczesne działaniaprojektowe i zakres ochronykonserwatorskiejpromotor: dr hab.inż.arch. Zbigniew Paszkowski. prof.nadzw.PSSZCZECIN 20071Podziękowania:Mojej Rodzinie, za cierpliwość i wyrozumiałośćPromotorowi prof. Zbigniewowi Paszkowskiemu za merytoryczne wsparcieProf. Nils Alhbergowi za udostępnienie materiałów ikonograficznych dotyczącychSzczecina ze zbiorów bibliotek szwedzkichPani Bognie Kozińskiej, dyrektor Muzeum Narodowego w Szczeciniekolegom architektom: Klarze Czyńskiej, Piotrowi Fiukowi, PawłowiRubinowiczowiza pomoc techniczą Pawłowi KolbiarzMiłośnikom Dawnego Szczecina z portalu sedina.ploraz za możliwość opracowania projektu w niniejszej formie - PracowniAutorskiej Urbicon w SzczecinieProjekt badawczy promotorski NR 4 T07F 00729 finansowany przezMinisterstwo Edukacji i Nauki2SPIS TREŚCI1.WSTĘP............................................................................................................................ 52.TEZA,CEL PRACY......................................................................................................... 83.STAN BADAŃ................................................................................................................. 114.METODOLOGIA.............................................................................................................. 145.ROZWÓJ NOWOŻYTNYCH FORTYFIKACJI SZCZECINA........................................... 175.1.Ukształtowanie fortyfikacji w okresie szwedzkim..........................................175.1.1.5.1.2.OKRES SZWEDZKIOKRES SZWEDZKII etap - lata 1630-1659 - narodziny nowożytnych fortyfikacji................... 18II etap - lata 1659-1713 - przekształcenia fortyfikacji w wynikuoblężeń miasta w: 1659,1677,1713..................................................... 295.2.Ukształtowanie fortyfikacji w okresie pruskim...............................................365.2.1.OKRES PRUSKI.......................................................... 38I etap - lata 1713-1849 rozwój twierdzy wg zasadszkoły staropruskiej5.2.2.OKRES PRUSKI........................................................... 50II etap - lata 1849-1872 fortyfikacjeszkoły nowopruskiej Nowego Miasta6.ANALIZA GEOMETRYCZNA I FORMALNA FORTYFIKACJI............................ 576.1.Okres szwedzki..........................................................................................576.2.Okres pruski...............................................................................................607.RELIKTY FORTYFIKACJI WE WSPÓŁCZESNEJ TKANCE MIEJSKIEJ.......... 657.1.Określenie zasobu szczecińskich reliktów fortecznych......................... 68−−−forteczne obiekty architektoniczne....................................................... 69topografia poforteczna...................................................................... 87drogi i założenia urbanistyczne o rodowodzie fortecznym..................... 96zieleń miejska................................................................................... 102−7.2.7.3.8.Waloryzacja szczecińskich reliktów fortecznych...........................................105Ochrona szczecińskich reliktów fortecznych.................................................110MODELE PRZESTRZENNE FORTYFIKACJI SZCZECIŃSKICH........................... 1208.1.Rekonstrukcje 3D - praktyczne zastosowanietechnologii komputerowych w prezentacji i rekonstrukcji.......................................1218.2.Rekonstrukcja 3D fortyfikacji szczecińskich..................................................1268.2.1.8.2.2.Rekonstrukcja narysu i profili fortyfikacji szczecińskich.......126Metoda rekonstrukcji 3D fortyfikacji szczecińskich............. 13039.PODSUMOWANIE I WNIOSKI................................................................................. 13310. SPIS NAZW WŁASNYCH......................................................................................... 13711. BIBLIOGRAFIA......................................................................................................... 14011.1.Skróty............................................................................................................14011.2.Bibliografia Szczecina...................................................................................14011.3.Bibliografia forteczna.....................................................................................14512. SPIS ILUSTRACJI W TEKŚCIE................................................................................ 15013. ZUSAMMENFASSUNG.............................................................................................. 15714. SUMMARY................................................................................................................... 158ANEKS1.SZKOŁY I STYLE FORTYFIKACJI NOWOŻYTNYCH............................................. 1601.1.1.Szkoła staroholenderska...................................................................................... 1601.1.2.Szkoła nowoholenderska...................................................................................... 1641.1.Holenderska szkoła fortyfikacji....................................................................................1601.2.Pruska szkoła fortyfikacji............................................................................................1661.2.1.Szkoła staropruska............................................................................................... 1661 .2.2.Szkoła nowopruska............................................................................................. 1722.3.SŁOWNIK TERMINOLOGII FORTECZNEJ.............................................................. 181SPIS MAP I PLANÓW TWIERDZY SZCZECIN......................................................... 1863.1.Mapy, plany i widoki doby szwedzkiej..............................................................186I.Spis skrótów.................................................................................................186II.Mapy, plany i widoki szwedzkie...................................................................... 186III.Mapy, plany i widoki pomorskich,brandenburskich i niemieckich twórców................................................................1883.2.Mapy, plany i widoki z okresu pruskiego...........................................................189I.Spis skrótów.................................................................................................189II.Mapy i widoki............................................................................................... 1894.SPIS ZDJĘć HISTORYCZNYCH............................................................................. 1931. WSTĘP4Krwawe wojny, oblężenia, kampanie wojenne zajmują poczesne miejsce w naszejhistorii. Niszczenie i burzenie w opozycji do kreowania i tworzenia, to współistniejącedwie siły, kierujące działaniami naszych przodków na przestrzeni wieków.Tworzenie obszaru zabezpieczonego przed zagrożeniami zewnętrznymi, determinujedziałalność istoty ludzkiej od pradziejów. Grube mury Jerycha, najstarszego miastaświata,dobitnieświadcząo kierunku rozwoju ludzkiej myśli technicznejoraz konieczności ponoszenia olbrzymich kosztów i wysiłku w celu zapewnienia ochronysiedzib, już u zarania naszej cywilizacji(rys.1.).Wznoszenie nowych systemówfortyfikacyjnych przyczyniało się do rozwoju nowych technik ataku i, tym samymwprowadzania nowych doktryn wojennych. Dzieła fortyfikacyjne nie są same w sobiecelem, ale skutkiem i wynikiem taktyki stosowanej przez nieprzyjaciela. Ta swojegorodzaju "sztuka wojenna" bezpośrednio kształtowała miejskie przestrzenie, a wiele z nichzachowało układy architektury obronnej do czasów współczesnych. Przykładem możebyć forma wojskowych obozów rzymskichcastrum romanumzakładanych w podbijanejprzez imperium rzymskie Europie, z regularnym prostokątnym rzutem i głównymiulicami przecinającymi się pod kątem prostym oraz placem będącym forum usytuowanymna ich skrzyżowaniu, którą odnaleźć można w planach wielu współczesnych metropoliieuropejskich (Kolonia, Florencja, Wiedeń).W Europie nowożytnej ważnym impulsem w transformacji architektoniczno-urbanistycznej obszarów miejskich było wynalezienie i zastosowanie w działaniachwojennych broni palnej. Wprowadzenie armatnich kulżelaznychoraz powiększeniezasięgu ostrzału artyleryjskiego, spowodowało pierwszy kryzys fortyfikacji, w wynikuprzewagiśrodkówataku nad osłoną. Niszcząca siła artylerii, której ostrzał nie tylkorujnował mury obronne, ale także mógł wręcz zburzyć całe miasto, uczyniłaz dotychczasowych potężnych murów obronnych bezużyteczne dzieła techniki wojennej.Zwiększająca się rola artylerii w wojnach prowadzonych przez monarchie europejskie,doprowadziła do zastępowania murówśredniowiecznych,dotychczas chroniących miasta,nowymiformamiarchitektonicznymi.Poszukiwanianowatorskichkoncepcjifortyfikacyjnych zapoczątkowane zostały we Włoszech w XV w., pracami teoretycznyminp.: Albertiego, Martiniego, które w efekcie doprowadziły do zastosowania systemufortyfikacji bastejowej, później przekształconego w system bastionowy(rys.2a.;rys.2b.)i ukształtowania się pierwszej nowożytnej maniery fortyfikacyjnej, zwanej szkołąstarowłoską.Dopiero jednak zdobycze szkoły staroholenderskiej zostały powszechnie przejęte przezcałą Europę, a jej wpływy wraz z procesem kolonizacji nowych lądów sięgnęły takżedaleko poza kontynent europejski. Dzięki prostocie konstrukcji i zastosowanegomateriału, niewielkich nakładówśrodków,jak i czasu potrzebnego do ich wzniesienia5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]