Kierniewicz Jan - Historia Indii, LITERATURA FAKTU - j. polski
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Jan Kieniewicz
Historia
Indii
1
2
KRÓLESTWA INDYJSKIE XIV-XVII W.
Okres ten w historii Indii równa się ciągłym walkom poszczególnych państewek.
Np. wojny sułtanatów dekańskich z hinduskim Widźajangarem. Mimo pozorów nie mily oe
jednak charakteru religijnego. Na pewno społeczeństwo hinduskie charakteryzowała obawa
przed obcymi i gwałtem z ich strony, jednak nie miała ona podłoża religijnego. Nawet władcy
sułtanatów dekarskich, mimo wyznawania jednej wiary Islamu, nie byli skorzy do zakładania
sojuszy, a wręcz toczyli ze sobą liczne wojny o dominację. Ze względu na napływ elementu
obcego możni panowie byli coraz bardziej skłonni w XIV w. do tworzenia stałego państwa
zdolnego do ich ochrony, czego efektem było powstawanie wielu państewek w tym okresie
historii Indii.
1. Imperium Bahmanidów
a)
muzułmańskie, założone przez Hasana w 1347 r. – Ala ad-Din Bahman Szach
b) po nim panowali : Muhhamad I ( potwierdzenie tytułu królewskiego od kalifa z Egiptu),
ośmioosobowe ministerium, wymordował wszystkich hinduskich bankierów i lichwiarzy
- z tego powodu walki z sąsiednimi radżami
- w czasie wojen z 1367 wymordowano pół miliona hindusów obojga płci
c) Mudżahid – szybko zamordowany, walka o władzę
d) Muhammad II – pokojowy, o zamiłowaniach literackich, po nim znowu krwawe walki
e) Tadż ad-Din Firuz Szach – najwybitniejszy z sułtanów tej dynastii , zatrudnia w
administracji braminów
- pod koniec XIV w. na granicy północnej powstają niezależne państwa : Chandesu,
Gudżaratu i w Malwie- sojusze z Widźajangarem
f) brat sułtana, Ahmad – 1429 przenosi stolicę do Ahmadganu
- liczne wojny z państwami północnymi
- zainteresowania literaturą i religią
- korzysta z usług wojskowych obcego pochodzenia –
Pardesi
( szyici)
- są oni w konflikcie z partią dekarska( sunniccy Dekańczycy i
muwalladinowie
czyli
potomkowie Indusów i Afrykanów)
- liczne spiski i intrygi na dworze
g) Ala ad-Din II ( druga Pol. XV w.)
- Dekańczycy odzyskują pozycję, wymordowali wielu cudzoziemców
h) Humajun – opierający się na partii cudzoziemskiej okrutnik, rychło usunięty
i) Nizam Szach
j) Muhammad III – w praktyce jednak państwem kierował Mahmud Gawan, najwybitniejszy z
ludzi tamtego okresu, stracony:
- wiele wypraw- państwo sięgało od morza do morza (1474)
-spustoszenie Orisy
k) Mahmud Szach ( do 1518) był tylko figurantem, władza monarsza traci znaczenie
- walki stronnictw, prowincje były w rękach gubernatorów – Ahmad, Jusuf i Fathulla
- ok. 1527 ostatni z Bahamidów zmarł na wygnaniu
-bogactwo i przepych możnych oraz nędza wyzyskiwanych rolników
SUŁTANATY DEKAŃSKIE
- XVI w. w Dekanie to nieustające wojny między Ahmadnagarem, Bidżapurem i Golkondą
3
- walka hegemonię w Dekanie, brak zagrożenie z zewnątrz
- W Bidżapurze – Jusu Ali Szach – szyizm religią państwową, swoboda innych religii, język
maracki, po nim panuje Ismail, potem Ibrahim Adil Szach – usuwa
pardesich
- w Ahmadganarze – sułtan Malik Ahmad , po nim Burhan ( do 1553), Husain, Murtaza
Nizam Szach I
- wiecznie skłócone sułtanaty
- genezą wojen były interesy władców oraz spiski możnych - 1556-1558 Ibrahim wojował też
z Portugalczykami
- w 1599 Mogołowie pokonali wojska Ahmadganaru, Akbar włącza Dekan do imperium
WIDŹIAJANGAR
- jego powstanie wiąże się z pięcioma synami Sangamy, głownie z Harharą i Bukką, ten
pierwszy ok. 1335 zakłada nowe imperium, koronuje się w 1336, po nim panuje Bukka I,
potem Harhara II, Dewaraja I i II, Malikardżuna, Wirupaksza
- konflikty nowego państwa miały charakter polityczny, nie religijny
- obowiązkiem króla było utrwalanie dharmy i brona przed atakami islamu
- państwo zorganizowane do wojny – podejmuje ekspansję – na ziemie Tamilów np.
- podstawą państwa są nadania typu
amaram
dla dowodzących oddziałami wojskowymi
najaków
- budowa wielu fortec
- często wybuchały walki o tron
- od 1505 – nowa dynastia Tuluwów
- 1509-1529 – Krysznadawa Raja – umacnia wewnętrznie państwo- po nim Aćjutadewaraja,
Wenkata I
- po stronie Bidżapuru w konflikcie sułtanatów dekańskich
- pod koniec 1564 zebrała się wielka armia muzułmańska i pod hasłem dżihadu ruszyła na
Widźajangar- 26 grudnia miała miejsce bitwa obok Talikoty- Rama Raja ją przegrywa,
zostaje ścięty w niewoli, miasto totalnie splądrowane przez muzułmanów, imperium nigdy już
nie odzyskało potęgi, choć sam Widżajangar przetrwał jeszcze 100 lat
- podział państwa na trzy wicekrólestwa między braci
- liczne wojny pretendentów
- proces rozpadu państwa kończy się w latach 1645-1654 w rezultacie wspólnej akcji
sułtanów i
najaków
– ostatni władca Śriranga III wypędzony
INNE PAŃSTWA POŁUDNIA
- Orisa ( dawna Kalinga) – dynastia Ganga od XI w. do XV, rządy ministra Kapiledry, od
XVI w. zależna od Bengalu
- usamodzielniona prowincja Maduraj
- Tańdżaur ( zdobyty potem przez Marathów)
- Keladi
państw Ćolów, Holsajów, Pandjów
PAŃSTWO KERALSKIE ( XII-XVII W.)
a) Rama Warma Kulaśekhara – zakłada nową dynastię rządzącą Wenadem, koronuje się w
1312 r. na cesarza Indii Południowych , obrońca hinduizmu przed ekspansją Islamu
- port Kollam
- władzę monarszą ograniczały zgromadzenia ludowe
- po nim powstało niezależne księstwo Perumpadappu Swarupam ( XIII )
b) inne państwa Kerali w XII w. to Koczin i Kalikat oraz Kolathunad
4
- zamordninowie z Kalikatu:
- podział na okręgi (
nadu
) na czele z
naduważh
i, dziedzicznymi wasalami
- obok władcy kilku ministrów, ograniczających jego włądzę
- przybycie Portugalczyków w 1498 – wykorzystują oni rywalizację królestw i zdobywają
coraz większe wpływy na dworach, zwłaszcza ekonomiczne, liczne walki o dominację
- w XVII w. władza królewska została bardzo osłabiona , król traci kontrolę nad ziemiami,
wpływy uzyskują
jogakkarowie
( powiernicy dóbr świątynnych) oraz
pillamarowie
- zaciekłe walki o wpływy między Portugalczykami, Holendrami i anglikami
- Holendrzy wyparli Portugalczyków, kontrolują handel pieprzem
- w drugiej połowie XVII w.Holendrzy zdobywają Kollam, Kodungalur i Koczin
- Koczin został ogarnięty przez wpływy Kompanii Wschodnioindyjskiej
- Anglicy coraz bardziej dążą do wyeliminowania konkurentów
Imperium Mogołów
Twórcą państwa był potomek mongolskich zdobywców, Dżyngis-chana i Tamerlana,
Baber
(1483 – 1530). Urodzony w centralnej Azji, początkowo pragnął dokonać podboju
Samarkandy, jednak gdy - w czasie walk o tron w sułtanacie Delhi - jeden z tamtejszych
feudałów poprosił go o pomoc, wykorzystał okazję, by rozpocząć interwencję w Indiach. W
roku 1526 pokonał armię ostatniego sułtana Delhi i sam zasiadł na tronie, kładąc tym samym
podwaliny pod państwo Wielkich Mogołów. Po śmierci Babera (Babur) w roku 1530, władzę
przejął jego syn,
Humajun
(1508 – 1556). W 1539 roku został on zdetronizowany przez
swego przeciwnika,
Szer Szacha
, założyciela nowej dynastii Sur, i dopiero dziesięć lat po
jego śmierci, w 1555 roku, odzyskał tron. Zmarł rok później, a koronę otrzymał jego syn,
Akbar
(1542 – 1605), który, rządząc krajem w latach 1556 – 1605, dał się poznać jako
wybitny dowódca i administrator. Kontynuując politykę zwycięskich podbojów,
podporządkował on państwa położone w środkowej części subkontynentu indyjskiego władzy
dynastii, a rozległe imperium podzielił na liczne prowincje. Tolerancyjny w sprawach wiary,
stworzył nową religię, jednak jego następcy powrócili do islamu. Pod panowaniem Akbara
imperium sięgnęło szczytu świetności, a jego mocarstwowa rola wyraźna była jeszcze w
pierwszej połowie XVII wieku, aczkolwiek za panowania
Dżahangira
(1568 – 1627) dały się
zauważyć pierwsze oznaki wewnętrznego kryzysu. Rozpustny władca prawdopodobnie miał
mniejszy wpływ na bieg spraw państwowych niż jego żona,
Nurdżahan
, i członkowie jej
rodziny, którzy piastowali najwyższe stanowiska państwowe. Ostatnie lata panowania cesarza
przebiegały pod znakiem ostrej walki o władzę, z którego zwycięsko wyszedł
Szah Dżehan
(1592 – 1666). Pod jego rządami (1627 – 1658) Indie pogrążyły się w walkach
wewnętrznych, w wyniku których w 1658 roku tron zdobył Aurangzeb (1618 – 1707).
Panowanie
Aurangzeba
(1658 – 1707) to ostatni okres świetności imperium i zarazem
początek jego upadku. W wyniku wojen granice państwa przesunęły się na południe, zarazem
jednak zamieszki wewnętrzne poważnie osłabiły autorytet władzy, a nietolerancyjna polityka
religijna muzułmańskiego monarchy także nie przysporzyła mu popularności. Z jego rozkazu
burzono świątynie hinduskie, wznosząc w ich miejsce meczety, a na innowierców nałożono
wysokie podatki. Ogromne wydatki na prowadzone przez władcę wojny i dyskryminacja
wyznawców hinduizmu doprowadziły do szeregu wystąpień przeciw cesarzowi.
W drugiej połowie XVIII wieku Mogołowie, korzystając z poparcia Brytyjczyków, zdołali
jedynie utrzymać tytuł „królów Delhi”, a ostatnim władcą dynastii był panujący w latach
1837 – 1857
Bahadur Szah
(1775 – 1862), którego na tron wyniosło na krótko powstanie
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]