Klepacki B i Rokicki T. - Stan i perspektywy rozwoju transoportu w Polsce, 01. LOGISTYKA - dla potrzebujących, 01. ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->SZKOAGÓWNAGOSPODARSTWAWIEJSKIEGOWydzia Nauk EkonomicznychWarszawskie Dni LogistykiSTAN I PERSPEKTYWY ROZWOJU TRANSPORTU W POLSCE1Bogdan Klepacki, prof. dr hab., Tomasz Rokicki, dr in .Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsi biorstwSzko a G ówna Gospodarstwa Wiejskiego w WarszawieStreszczenieTransport mo e by definiowany na wiele sposobów. Najcz ciej jest okre lany jako zespóczynno ci polegaj cych na przemieszczaniu dóbr materialnych w przestrzeni przy u yciuodpowiednich rodków transportu. Od sprawnego funkcjonowania transportu, jako elementu logistyki,uzale niona jest w du ej mierze sytuacja ca ej gospodarki. Z drugiej strony czynnikami wp ywaj cymina rozwój rynku transportowego s wzrost gospodarczy i rosn ca wymiana handlowa. Po integracjiPolski z UE nast pi wzrost warto ci brutto rodków trwa ych i nak adów na inwestycje. D ugo drógszybkiego ruchu by a niewystarczaj ca. Szans na zmian tego stanu jest wykorzystanie funduszyunijnych, w tym na rozwój transportu, który b dzie zmierza w kierunku zrównowa onego rozwoju.***1. WprowadzenieW literaturze ekonomicznej jest wiele definicji transportu, w których k adzie sinacisk na ró ne aspekty. W najszerszym znaczeniu transport oznacza proces technologicznywszelkiego przenoszenia na odleg, czyli przemieszczania osób, przedmiotów lub energii2.W znaczeniu podmiotowym transport to techniczne, organizacyjne i ekonomiczniewydzielone z innych czynno ci, celowe przemieszczanie adunków3. W takim te znaczeniutransport jest rozpatrywany jako jeden z dzia ów gospodarki narodowej4. Najcz ciej jednaktransport jest definiowany jako zespó czynno ci polegaj cych na przemieszczaniu dóbrmaterialnych w przestrzeni przy u yciu odpowiednich rodków transportu5fizycznniciwi6 7. Transport jestrozproszone geograficznie miejsca. Dodaje produktom warto ci,czasu i miejsca8. Od sprawnego funkcjonowania transportu i logistykitworzy u yteczno1Praca naukowa finansowana ze rodków na nauk w latach 2009-2012 jako projekt badawczy nr N N1120496372I. TarskiEkonomika i organizacja transportu mi dzynarodowego,PWE, Warszawa 1973, s. 11.3M. Madeyski, E. Lissowska, J. Marzec,Wst p do nauki o transporcie,SGPiS, Warszawa 1971, s. 10.4A. Ko lak,Ekonomika transportu. Teoria i praktyka gospodarcza,Wydawnictwo Uniwersytetu Gda skiego,Gda sk 2008, s. 11-12.5Logistyka. Wybrane zagadnienia,Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2008, s. 76-77.6J. Bendkowski, M. Kramarz,Logistyka stosowana. Metody, techniki, analizy,czII, WydawnictwoPolitechnikiskiej, Gliwice 2006, s. 307.7J. Bendkowski, M. Pietrucha-Pacut,Podstawy logistyki w dystrybucji,Wydawnictwo Politechnikiskiej,Gliwice 2003, s. 61.8J. J. Coyle, E. J. Bardi, C. J. Langley Jr,Zarz dzanie logistyczne,PWE, Warszawa 2007, s. 404.uzale niona jest w du ej mierze sytuacja gospodarki9. Z drugiej strony czynnikamiwp ywaj cymi na rozwój rynku transportowego s wzrost gospodarczy i rosn ca wymianahandlowa. Mo na wi c zauwawspó zale norozwoju transportu i gospodarki1011 12.Rozwój transportu zbli a do siebie rynki, umo liwia zwi kszenie produkcyjno ci, aktywizujeobszary wokó jego infrastruktury. Rozwój infrastruktury powinien wyprzedzarozwójtransportu w stosunku do potrzeb13. W ród najwa niejszych czynników warunkuj cychfunkcjonowanie transportu nale y wymieniinfrastruktur transportow14zaopatrzenie w czynniki produkcji oraz.Rozwój infrastruktury transportuwzrost produkcji wykonawcówinwestycji infrastrukturalnychw transporcierzeczowy wzrost maj tkuinfrastruturalnego transportuwzrost zatrudnienia w rejonachrealizacji inwestycjiinfrastrukturalnych wtransporcieaktywizacja gospodarczaregionów, kraju, poprawakonkurencyjno cipoprawa warunkówfunkcjonowaniaprzedsi biorstwtransportowychoszcz dno ci spo eczne -bezpiecze stwo i rodowiskoWzrost gospodarczyPoprawa konkurencyjno ci i spójno ciekonomicznej oraz przestrzennejRysunek 1. Wp yw rozwoju infrastruktury transportu na rozwój gospodarczyród o: opracowanie w asne na podstawie A. Ko lak, Ekonomika transportu. Teoria i praktyka gospodarcza,Wydawnictwo Uniwersytetu Gda skiego, Gda sk 2007.Rynek us ug logistycznych,red. naukowy M. Ciesielski, Difin, Warszawa 2005.Raport: Rynek transportu i logistyki w Polsce,ING Bank, Warszawa 2007, s. 5.11S. lubowski,Jest dobrze, b dzie lepiej,Truck&business Polska, nr 4, Wydawca Eurologistics Adam Bu ,Warszawa 2007, s. 66-67.12J. Hawlena,Determinanty kszta towania cen us ug transportowych,Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej wKatowicach, Katowice 2004, s. 9.13Transport. Problemy transportu w rozszerzonej UE,red. naukowa: W. Rydzkowski i K. Wojewódzka-Król,Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, s. 1-2.14A. Ko lak,op. cit.,s. 31-34.1092Wp yw transportu na rozwój gospodarczy jest wynikiem zarówno inwestowania winfrastruktur transportu, jak i poprawy funkcjonowania ca ego systemu transportowego (rys.1). Sprawny system transportowy wp ywa na aktywizacj gospodarcz i zwi ksz mobilnospo ecze stwa. Powstawanie nowych szlaków komunikacyjnych przyczynia si do wzrostuprodukcji, handlu, turystyki, us ug15.W opracowaniu przedstawiono stan i perspektywy rozwoju transportu w Polsce.Wykorzystane zosta y dane statystyki masowej, ukazano dynamikzmian wrodkachtrwa ych i infrastrukturze drogowej. Informacje te dotycz okresu przed i po integracji z UE.Na podstawie sformu owanych strategii okre lono perspektywy rozwoju transportu. W pracywykorzystano dane statystyki masowej GUS.2. Najwa niejsze wska niki makroekonomiczne wp ywaj ce na sytuacj w transporcieSytuacja gospodarki znacz co wp ywa na stan i perspektywy rozwoju transportu. Dooceny gospodarki mog poswybrane mierniki makroekonomiczne (rys. 2). Zmianyzosta y przedstawione w stosunku do roku poprzedniego, a jako ceny sta e przyj to cenyrednioroczne roku poprzedniego. Wzrost gospodarczy i rosn ca wymiana handlowa toówne czynniki wp ywaj ce na rozwój polskiego rynku us ug transportowych ilogistycznych. Koniunktura w gospodarce od 1996 r. by a dobra. Jedynie w latach 2001-2002wzrost PKB wyniós odpowiednio zaledwie 1,2 i 1,4%. Du e tempo rozwoju zaobserwowanood momentu przyst pienia Polski do UE (5,3%). W wyniku kryzysu gospodarczego w 2009 r.odnotowano jednak tylko wzrost wynosz cy 1,7%, co jednak jest i tak bardzo dobrymwynikiem na tle innych krajów UE. W przypadku importu i eksportu gorsza by a sytuacja wlatach 1999 i 2001. Mo na zaobserwowa du e o ywienie po akcesji Polski do UE, kiedystale nast powa wzrost warto ci dodanej brutto w transporcie, gospodarce magazynowej iczno ci. Problemem mo e byokre lenie przyrostu warto ci tylko w odniesieniu dotransportu. Popyt krajowy jedynie w 2001 roku by ni szy ni w roku poprzednim, wpozosta ych latach nast powa wzrost zapotrzebowania omawiane dobra. Wed ug wst pnychdanych w 2009 roku popyt krajowy by ni szy ni w roku poprzednim. Nak ady brutto narodki trwa e w latach 2001-2003 zmniejsza y si . O ywienie nast pi o z chwil wej cia15Logistyka …, op. cit.,s. 79.3Polski do struktur UE. Podmioty dzia aj ce w gospodarce zyska y mo liworodków unijnych w ramach wielu programów.korzystania ze130120110100901996199719981999200020012002200320042005200620072008LataPKBEksport towarów i us ugImport towarów i us ugWarto dodana brutto w transporcie, gospodarce magazynowej iPopyt krajowyNak ady brutto na rodki trwa eczno ciRysunek 2. Wybrane mierniki gospodarcze w latach 1996-2008 (rok poprzedni = 100)ród o: opracowanie w asne na podstawie Roczników Statystycznych GUSZmiany w wolumenie i wielko ci pracy przewozowej mog ukaza przemiany, jakiezachodzi y w transporcie (rys. 3). Dane zosta y przedstawione w stosunku do rokupoprzedniego. Wielkoprzewozów w transporcie kolejowym w latach 2000-2003 ulega adu ym wahaniom. Integracja Polski z UE wp yn a na stabilizacj i utrzymanie podobnegowolumenu. Podobne zmiany zachodzi y w przypadku pracy przewozowej kolei. Wolumenprzewo onych adunków przez transport samochodowy zmniejsza si w latach 2000-2003.Integracja z UE wp yn a na wzrost wagi przewo onych adunków, a najwi ksz zmianodnotowano w 2005 roku ( wzrost o 12,8%). W odniesieniu do pracy przewozowej otwarcierynków UE spowodowa o jeszcze wi kszy, niw przypadku wolumenu, wzrost pracyprzewozowej. W 2005 r. wykonano jej 24,6 % wi cej ni w roku wcze niejszym. Malej ca zroku na rok liczba przewiezionych pasa erów wynika z posiadania przez coraz wi ksz liczbgospodarstw domowych w asnych pojazdów. Dla portów morskich korzystne by y lata 2002-42004, gdy wolumen przewo onych adunków z roku na rok by wy szy. Paradoksalniewej cie do UE spowodowa o przewo enie w ci gu roku adunków o mniejszej cznej wadze.140,0130,0120,0110,0100,090,080,0200020012002200320042005200620072008Latatransport kolejowy (tys. ton)transport kolejowy (mln tkm)transport samochodowy (tys. ton)transport samochodowy (mln tkm)przewozy pasa erów (tys.)adunki za adowane i wy adowane w portach morskich (tys. ton)Rysunek 3. Zmiany w wolumenie i wielko ci pracy przewozowej w latach 2000-2008 (rokpoprzedni = 100)ród o: opracowanie w asne na podstawie Roczników Statystycznych GUSZmiany, które dokona y siw odniesieniu do wolumenu i wielko ci pracyprzewozowej, szczególnie w okresie integracji z UE, by y istotne. Bardziej konkurencyjnysta si transport samochodowy, ni morski, a kolejowy utrzyma swoj pozycj . Dodatkowomo na zauwadodatni korelacj mi dzy PKB, wymian handlow i nak adami na rodkitrwa e. Przyk adowo, w niekorzystnym dla gospodarki 2001 roku zmniejszy si wolumen iwielkopracy przewozowej wykonanprzez wszystkie ga zie transportu. Od 2004 r.nast powa sta y wzrost nak adów na rodki trwa e, co mia o odzwierciedlenie w transporcie.Przedstawione relacje s wi c zgodne z tymi, które s opisywane w literaturze przedmiotu.3. Stan transportu w Polsce5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]