Katalog monet śląskich Ferdynanda II str 48, Katalogi
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ŚLĄSKIE MONETY
HABSBURGÓW
FERDYNAND II
KATALOG
Piotr Kalinowski
KALETY 2006
Słowo wstępu
Katalog, który macie Państwo przed sobą powstał na
podstawie wydanego w 1988 dzieła Ivo Halački
Mince Ziemí
Koruny České
. W katalogu tym zamieszczono monety (jak
również medale talarowe) wybite przez śląskie mennice
(Wrocław i Kłodzko) oraz przez mennice obce, ale na których
uwzględniono śląską tytulaturę (
Dux Silesiae
).
Katalog został ułożony nominałowo.
Przy większości monet podano ich ceny w euro osiągane
współcześnie na aukcjach zarówno stacjonarnych jak i
internetowych (dane pochodzą z portali Coinarchives, WCN,
Auero, e-Bay, i Allegro).
Wszystkie uwagi do wyszukanych odmian, układu
katalogowego czy wyceny można składać pod adresem
pk99@op.pl
Piotr Kalinowski
FERDYNAND II
Ferdynand II Habsburg
(ur. 9 lipca 1578 w Grazu, zm. 15 lutego 1637 w
Wiedniu) – król Czech w latach 1617-1637 i Węgier w latach 1618-1637,
cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego w latach 1619-
1637 z dynastii Habsburgów. Syn arcyksięcia austriackiego Karola
Styryjskiego (syna cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu
Niemieckiego, króla Czech i Węgier Ferdynanda I Habsburga i Anny
Jagiellonki) oraz księżniczki bawarskiej Marii Wittelsbach. Ojciec cesarza
Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, króla Czech i Węgier
Ferdynanda III Habsburga, królowej polskiej Cecylii Renaty Habsburg oraz
wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego i biskupa wrocławskiego Leopolda
Wilhelma Habsburga.
Ferdynand II Habsburg był synem Karola Styryjskiego, regenta Styrii,
Karyntii i Karnioli. Jako arcyksiążę Styrii został wybrany na króla Czech
przez parlament czeski w roku 1617. Czesi szybko mieli pożałować tego
wyboru – Ferdynand był zagorzałym katolikiem i nie zamierzał respektować
swobód wyznaniowych zagwarantowanych Czechom listem majestatycznym
cesarza Rudolfa II. Miał powiedzieć:
Wolę rządzić raczej pustynią niż krajem
pełnym heretyków
. Był też zdecydowanym zwolennikiem absolutyzmu, który
wkrótce zaczął wprowadzać w życie. Nie liczył się ze stanowiskiem
możnowładców, doprowadził do zamknięcia kilku zborów kalwińskich, a
czary goryczy dopełnił zakaz obrad parlamentu.
W odpowiedzi na to Czesi, mimo ostrzeżeń ze strony cesarza Macieja, 22
maja 1618 roku deputowani zebrali się w Pradze i wraz z tłumem prażan
zdobyli zamek na Hradczanach. Dzień później doszło do słynnej drugiej
defenestracji praskiej – wyrzucenia przez okna zamkowe urzędników
cesarskich Wilhelma von Slavatę i Jarosława von Martinica, oskarżonych o
łamanie listu majestatycznego.
Zwołane naprędce Stany Generalne zdetronizowały Ferdynanda, a na jego
miejsce wybrały Fryderyka V, elektora Palatynatu, zwanego później
zimowym
królem
. Jego panowanie było bardzo krótkie – połączone siły Ferdynanda i
Ligi Katolickiej rozgromiły armię czeską 8 listopada 1620 roku w trwającej
dwie godziny bitwie pod Białą Górą, a Praga znów dostała się w ręce
Ferdynanda.
W 1619 r. książę Siedmiogrodu Gabor Bethlen najechał Górne Węgry i
Słowację, po czym przyłączył się do powstańców czeskich i podszedł pod
Wiedeń. Za zgodą króla Polski Zygmunta III na Węgry zostali wysłani
lisowczycy. Ci zwyciężyli Jerzego Rakoczego w bitwie pod Humiennem.
Bethlen odstąpił od Wiednia i zawrócił do ojczyzny. Początkowo chciał się
układać z Habsburgami, ale po uzyskaniu zgody sułtana osmańskiego na
koronację, przeprowadził swój wybór przez sejm węgierski na króla Węgier
(1620 r.). Jeszcze w tym samym roku pokonał wojska cesarskie pod
Pozsonyem. Klęska Czechów pod Białą Górą sprawiła ostatecznie, że Bethlen
wycofał się z walki. W 1622 r. zawarł z cesarzem pokój w Nikolburgu: zrzekł
się pretensji do korony węgierskiej i zobowiązał do wypłaty kontrybucji.
Otrzymał natomiast Koszyce.
W 1622 r. Ferdynand II wydał statut dla Węgier. Postanawiał on, iż król
węgierski ma obowiązek przestrzegać praw Królestwa, wysłuchiwać skargi
stanów oraz dbać o sprawiedliwość i porządek. Stany zachowały też prawo do
wyboru palatyna, czyli najważniejszego urzędnika.
20 marca 1619 roku zmarł cesarz Maciej i Ferdynand został wybrany jego
następcą. Po klęsce pod Białą Górą Czechy były wydane na jego łaskę i
zostały szybko spacyfikowane.
Ferdynand miał też po swojej stronie świetnego dowódcę Albrechta von
Wallensteina, Czecha z pochodzenia, którego armia prowadziła działania
wojenne nie pobierając żołdu w zamian za prawo łupienia podbitych ziem.
Wallenstein pokonał Duńczyków, którzy w międzyczasie włączyli się do
wojny i Ferdynand ogłosił 5 marca 1629 roku edykt restytucyjny, nakazujący
protestantom zwrot części dóbr należących do uprzednio do katolików a
zsekularyzowanych po roku 1552. Wówczas do wojny przystąpiła Szwecja
rządzona przez Gustawa Adolfa.
Obawiając się rosnącej potęgi Wallensteina i pod naciskiem swoich doradców
Ferdynand usunął Wallensteina z dowództwa w roku 1630. Decyzja ta
okazała się brzemienna w skutki – Gustaw Adolf pobił Johana von Tillyego,
nowego głównodowodzącego wojsk cesarskich pod Breitenfeld, a następnie
nad rzeką Lech, gdzie Tilly zmarł od odniesionych ran. Szwedzi podeszli pod
Monachium i zajęli Czechy.
Przywrócony do łask w roku 1632 Wallenstein z nową armią wyrzucił z
Czech protestantów, a w listopadzie w wielkiej bitwie pod Lützen zginął
Gustaw Adolf. Mimo przegranej w tej bitwie i utraty Saksonii przez
Wallensteina, który na zimę wycofał się do Czech, Ferdynand mógł kampanię
1632 roku zapisać na konto swoich sukcesów, bowiem strona protestancka
poniosła w niej znacznie cięższe straty.
Walki w roku następnym nie przyniosły rozstrzygnięcia, częściowo z powodu
działań Wallensteina, który prowadził własne rozmowy ze stroną przeciwną,
licząc na lojalność armii. Na początku roku 1634 Ferdynand oskarżył
Wallensteina o zdradę stanu – prawdopodobnie za jego wiedzą Wallenstein
został zamordowany.
Pozbawiona Wallensteina armia cesarska zdołała jednak zdobyć Ratyzbonę i
odnieść zwycięstwo nad Szwedami w bitwie pod Nördlingen. Pobici Szwedzi
byli skłonni ograniczyć swój udział militarny w walkach na kontynencie, lecz
teraz do wojny po stronie protestantów przystąpiła katolicka Francja. Zgodnie
z zasadami francuskiej polityki, której celem było osłabienie Habsburgów,
kardynał Richelieu i Ludwik XIII rozkazali swoim wojskom wkroczyć na
tereny Niderlandów i rozpocząć działania wojenne przeciw Cesarstwu.
Francuzi byli bardzo niezadowoleni z postanowień przygotowywanego
pokoju praskiego i na kilkanaście dni przed jego podpisaniem przystąpili do
wojny. W tej sytuacji pokój, choć podpisany, nigdy nie wszedł w życie, a
walki rozgorzały na nowo. Po śmierci Ferdynanda jego syn i następca
Ferdynand III przejął imperium uwikłane w wojny na kilku frontach.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]